Ere zij God in de hoge
Vrede op aarde
In de mensen een welbehagen.
Hét ‘Ere zij God’ is niet weg te denken uit onze Kersttraditie. Als dat niet is gezongen, dan is het geen Kerst geweest. En het moet als afsluiting van de dienst en daarbij gaat iedereen staan. Persoonlijk zou ik het een prachtig ‘Glorialied’ vinden na het gebed om ontferming. Tijdens de weken van Advent is de liturgie sober en wordt het ‘gloria’ achterwege gelaten om het des te feestelijker te kunnen zingen op de grote feestdag. Wat mij betreft passend in het begin van de dienst, maar dat alleen al voorstellen is vragen om moeilijkheden. Ik vroeg mij af waar het lied eigenlijk vandaan komt.
Het lied verscheen voor het eerst in 1857 in de zangbundel ‘Het nachtegaaltje’ onder de titel ‘Kerstlied’. Deze bundel werd samengesteld door Isaac Bikkers, die het lied hoogstwaarschijnlijk gevonden heeft in een veel oudere bundel die verloren is gegaan. Bikkers heeft erbij gezet dat de Pruisische musicus en predikant Albert Schultz (1692-1763) de muziek heeft gecomponeerd. Begin twintigste eeuw nam Johannes de Heer het lied op in zijn bundel (1916) en ook werd het opgenomen in de bundel ‘Kun je zingen, zing dan mee’ (1906). Hierdoor kreeg het lied grote bekendheid en in de jaren dertig van de vorige eeuw werd het ook opgenomen in officiële zangbundels van diverse Nederlandse kerkgenootschappen. Tot op de dag van vandaag is dit hét Kerstlied dat niet kan ontbreken bij iedere viering rondom Kerst.
Maar wat zingen de engelen nu eigenlijk? Met andere woorden, wat zingen wij als wij het ‘Ere zij God’ zingen in navolging van de engelen tijdens de nacht van Jezus’ geboorte?
Eerst is daar die ene engel bij de herders om hen te vertellen wat voor bijzonders er gebeurd is zo vlak bij hen, terwijl zij hier in het donker van de nacht bij elkaar zijn. Deze engel verkondigt hen grote blijdschap over een geboorte die heeft plaatsgevonden. En om de verrassing compleet te maken en de boodschap volkomen duidelijk verschijnen ineens een heleboel engelen, een heel leger van engelen. In volmaakte harmonie en eenheid hebben ze samen maar één doel, namelijk dit blijde nieuws verkondigen. En wat proclameren zij dan met hemelse klanken?
Alle heerlijkheid en ere zij aan God, Hij is te prijzen boven alles! Dat is de werkelijkheid waar zij deel van uitmaken, waar ze vandaan komen. In de hemel, in de hoge is dat de altijddurende werkelijkheid dat God alle eer krijgt. Maar nu is die hemelse werkelijkheid ook op aarde neergedaald. Nu kan de Here God alle eer krijgen in de hemel én op aarde. Het goede nieuws is dat God niet boos op ons is, dat Hij ons niet aan ons lot overlaat, maar dat Hij wil ons vrede geven. Ons wil verzoenen met zichzelf. Vrede in het hart, vrede tussen mensen. Niet omdat wij dat als mensen verdiend hebben, maar omdat Gods welbehagen ons zoekt en ons uitkiest. In de mensen een welbehagen, want God is naar ons toegekomen. Het welbehagen gaat volkomen van God uit en is genade voor de mensen. En omdat God in zijn welbehagen ons heeft opgezocht en ons vrede wil geven, kunnen wij vrede vinden. Voor onszelf, doordat we mogen weten dat God van ons houdt. En vrede met elkaar, omdat we voor God allemaal gelijk zijn. Namelijk mensen die genade nodig hebben en die genade is ons deel geworden nu Jezus geboren is. En wie leeft volgens het gebod: Heb God lief boven alles (Ere zij God) en heb je naaste lief als jezelf (Gods welbehagen is vrede op aarde voor alle mensen en voor mij). Dan is het zingen van het ‘Ere zij God’ goed nieuws dat heel de wereld moet horen en zien. Zing en leef het uit deze Kerst!